Trong cuộc trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy trước thềm năm mới Giáp Thìn 2024, ông Phạm Văn Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), khẳng định những quy định mới sẽ nâng chất hoạt động thẩm định giá, nổi bật là chuyên môn hóa hoạt động của thẩm định viên theo lĩnh vực tài sản, điều chỉnh điều kiện hành nghề của thẩm định viên về giá và điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá tại doanh nghiệp.

Cùng các quy định khác đang nghiên cứu sửa đổi, hành lang pháp lý trong hoạt động thẩm định giá sẽ dần hoàn thiện hơn, giúp hoạt động thẩm định giá phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả hơn.

Thẩm định viên về giá là linh hồn trong doanh nghiệp thẩm định giá. Luật Giá có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024 tới đây đưa ra những quy định nổi bật nào để quản lý chặt chẽ hơn và nâng cao tiêu chuẩn thẩm định viên về giá, thưa ông?

Luật Giá số 16/2023/QH15 đã được Quốc hội thông qua ngày 19/6/2023 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024, trong đó dịch vụ thẩm định giá có nhiều điểm mới.

“Quy định về điều kiện kinh doanh sẽ được chuyển tiếp. Theo đó, sau thời hạn 12 tháng khi Luật Giá năm 2023 có hiệu lực, nghĩa là từ ngày 1/7/2025, doanh nghiệp thẩm định giá không tuân thủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá theo quy định sẽ bị Bộ Tài chính thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá”.

Ngay khi Luật Giá được ban hành, Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) nhiều lần thông báo đến doanh nghiệp thẩm định giá và thẩm định viên về giá hành nghề chủ động rà soát, bảo đảm điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Quy định chung về thẩm định giá, Luật Giá 2023 cơ bản kế thừa quy định hiện hành, có sửa đổi, bổ sung, kết cấu cho phù hợp với tính chất của hoạt động thẩm định giá.

Theo đó, tại nội dung về giải thích từ ngữ đã quy định “Thẩm định giá là hoạt động tư vấn xác định giá trị của tài sản thẩm định giá tại một địa điểm, thời điểm, phục vụ cho mục đích nhất định do doanh nghiệp thẩm định giá, hội đồng thẩm định giá thực hiện theo Chuẩn mực thẩm định giá Việt Nam”.

Đồng thời, Luật Giá 2023 cũng làm rõ hơn về những điều nghiêm cấm đối với thẩm định viên về giá, doanh nghiệp thẩm định giá, khách hàng và các đối tượng liên quan khác trong hoạt động thẩm định giá, cũng như về trách nhiệm công khai thông tin của thẩm định viên và doanh nghiệp thẩm định giá.

Đối với Thẻ thẩm định viên về giá, Luật Giá 2023 củng cố theo hướng chuyên môn hóa hoạt động của thẩm định viên theo lĩnh vực tài sản. Theo đó, Thẻ thẩm định viên về giá được chuyên môn hóa theo 02 lĩnh vực gồm: (i) thẩm định giá tài sản; (ii) thẩm định giá doanh nghiệp. Điều này góp phần nâng cao chất lượng thẩm định viên theo lĩnh vực chuyên môn sâu, cũng như tiết kiệm nguồn lực xã hội trong học tập, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, thi cấp Thẻ thẩm định viên về giá.

Bên cạnh đó, do lĩnh vực thẩm định giá rất rộng, nhiều nội dung thuộc nhiều chuyên ngành khác không chỉ giới hạn trong các chuyên ngành kinh tế, kinh tế – kỹ thuật, kỹ thuật, luật và nhằm khuyến khích phát triển nghề thẩm định giá nên một trong những điều kiện dự thi cấp thẻ thẩm định viên là có bằng đại học trở lên mà không phân biệt chuyên ngành đào tạo.

Đối với Thẩm định viên về giá, theo quy định của Luật Giá 2012, thẩm định viên về giá không được hành nghề với tư cách cá nhân; người có thẻ thẩm định viên về giá khi có nhu cầu hành nghề thẩm định giá phải gắn với hoạt động của doanh nghiệp.

Do đó, trên cơ sở kế thừa các quy định hiện hành, Luật Giá 2023 quy định rõ hơn việc đăng ký hành nghề với Bộ Tài chính thông qua doanh nghiệp thẩm định giá và quy định rõ thẩm định viên về giá phải là những người có Thẻ thẩm định viên và đang hành nghề thẩm định giá tại các doanh nghiệp thẩm định giá.

Điều kiện để đăng ký hành nghề phải là người có Thẻ thẩm định viên và có kinh nghiệm 36 tháng làm việc thực tế để nâng cao chất lượng dịch vụ thẩm định giá, trừ đối tượng được đào tạo trình độ đại học trở lên theo chương trình định hướng ứng dụng thì cần đủ 24 tháng.

Bên cạnh đó, nhằm quản lý chặt chẽ hơn đối với các thẩm định viên về giá, Luật cũng quy định về những điều cấm đối với thẩm định viên về giá, quy định một số trường hợp xử lý đối với thẩm định viên về giá khi vi phạm pháp luật về thẩm định giá như tước thẻ, thu hồi thẻ thẩm định viên về giá.

Với doanh nghiệp, điều kiện cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá có những thay đổi ra sao, thưa ông?

Đối với điều kiện cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, Luật Giá 2023 bổ sung điều kiện nhằm củng cố hoạt động của các doanh nghiệp thẩm định giá như: quy định điều kiện về số lượng thẩm định viên tại doanh nghiệp thẩm định giá từ ba lên có ít nhất năm thẻ thẩm định viên về giá.

Các doanh nghiệp có trách nhiệm mua bảo hiểm rủi ro nghề nghiệp hoặc trích lập dự phòng. Đồng thời, chi nhánh phải có ít nhất ba thẻ thẩm định viên về giá độc lập với doanh nghiệp và các chi nhánh khác.

Luật Giá 2023 quy định riêng một điều về người đại diện theo pháp luật, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc của doanh nghiệp thẩm định giá để nâng cao tính pháp lý; đồng thời, tiếp tục khẳng định giá trị pháp lý của các quy định này trong thực tiễn quản lý hoạt động thẩm định giá.

Luật củng cố quy định về điều kiện hoạt động của doanh nghiệp và chi nhánh doanh nghiệp thẩm định giá nhằm quản lý chặt chẽ hơn hoạt động thẩm định giá của doanh nghiệp trong trường hợp doanh nghiệp có biến động về thẩm định viên về giá ảnh hưởng đến điều kiện hoạt động. Đồng thời, cũng củng cố và làm rõ hơn quyền và nghĩa vụ, nhất là nghĩa vụ của thẩm định viên và doanh nghiệp thẩm định giá trong hoạt động cung cấp dịch vụ thẩm định giá.

Bên cạnh đó, Luật Giá 2023 bổ sung quy định về giải quyết tranh chấp giữa doanh nghiệp thẩm định giá và khách hàng thẩm định giá về kết quả thẩm định giá. Theo quy định, mối quan hệ giữa doanh nghiệp thẩm định giá và khách hàng được thực hiện thông qua hợp đồng thẩm định giá là hợp đồng dân sự.

Vì vậy, khi phát sinh tranh chấp sẽ được giải quyết thông qua cơ chế: (i) thương lượng, hòa giải trên cơ sở những cam kết đã ghi trong hợp đồng thẩm định giá; (ii) giải quyết bằng trọng tài thương mại; (iii) khởi kiện tại tòa án theo quy định của pháp luật. Để tạo điều kiện cho các bên và làm rõ cơ chế giải quyết tranh chấp, tại Luật Giá 2023 quy định một điều để dẫn chiếu các quy định hiện hành nhằm triển khai thực hiện thuận lợi khi có phát sinh.

Tại Luật Giá 2023 cũng bổ sung một chương (Chương VII) quy định về công tác thanh tra chuyên ngành về giá, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá với các quy định về nguyên tắc, nội dung và trách nhiệm của các đơn vị trong việc triển khai thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá nhằm tăng cường hơn nữa công tác này trong thực tiễn quản lý nhà nước đối với dịch vụ thẩm định giá.

Để nâng cao chất lượng hoạt động thẩm định, trong Luật Giá bổ sung nhiều nội dung mới về “rào cản” kỹ thuật gia nhập thị trường với doanh nghiệp như nâng số lượng thẩm định viên (từ ba lên năm), quy định vốn điều lệ… Tuy nhiên, nhiều ý kiến nghi ngờ hiệu quả của quy định này bởi nâng lượng chưa chắc nâng được chất, ông bình luận gì về điều này?

Chất lượng hoạt động thẩm định giá đến từ nhiều phía và từ nhiều yếu tố. Luật Giá 2023 tiếp cận vấn đề này theo hướng bao quát và tổng thể, tức vừa quan tâm củng cố về mặt lượng, vừa quan tâm về mặt chất đối với hoạt động cung cấp dịch vụ thẩm định giá.

Theo đó, Luật Giá 2023 nâng điều kiện đối với doanh nghiệp thẩm định giá từ ba lên có ít nhất năm thẻ thẩm định viên về giá, chi nhánh doanh nghiệp thẩm định giá từ hai lên có ít nhất ba thẻ thẩm định viên về giá độc lập với doanh nghiệp và các chi nhánh khác.

Đối với quy định tổng số vốn góp của các thành viên góp vốn, cổ đông là thẩm định viên về giá hành nghề tại doanh nghiệp cổ phần và trách nhiệm hữu hạn 2 thành viên trở lên phải chiếm trên 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp nhằm đảm bảo quyền chi phối của thẩm định viên đối với hoạt động của doanh nghiệp thẩm định giá, tránh bị nhóm cổ đông không nắm giữ chuyên môn nhưng lại khống chế và chi phối doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyên môn.

Do đó, nhận định cho rằng việc nâng số lượng thẩm định viên như từ 3 lên 5 hay quy định về tỷ lệ vốn điều lệ nắm giữ của thẩm định viên về giá… không có hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng thẩm định giá chưa thật sự phù hợp với lĩnh vực thẩm định giá hiện nay.

Ông đưa ra đề xuất gì để doanh nghiệp có thể kịp thời đánh giá kiểm soát chất lượng thẩm định viên, báo cáo thẩm định giá, sớm ngăn ngừa những vi phạm không đáng có như vừa qua?

Luật Giá 2023 tiếp cận chất lượng hoạt động thẩm định giá từ chính các thẩm định viên về giá và doanh nghiệp thẩm định giá. Thẩm định viên chịu trách nhiệm về chuyên môn trong quá trình thực hiện và bảo đảm báo cáo thẩm định giá tuân thủ các Chuẩn mực thẩm định giá Việt Nam, cũng như bảo đảm tính độc lập về chuyên môn nghiệp vụ, tính trung thực, khách quan, chính xác trong quá trình thẩm định giá tài sản.

Đồng thời, doanh nghiệp thẩm định giá có nghĩa vụ xây dựng, tổ chức thực hiện kiểm soát chất lượng báo cáo thẩm định giá để phát hành và cung cấp chứng thư thẩm định giá cho khách hàng thẩm định giá; bố trí thẩm định viên về giá…

Tại Luật Giá 2023 cũng quy định rõ những điều cấm, cũng như quyền và nghĩa vụ đối với thẩm định viên về giá và doanh nghiệp thẩm định giá. Đồng thời, tại Luật Giá 2023 quy định về việc công khai thông tin, việc xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ hoạt động thẩm định giá, thanh tra, kiểm tra hoạt động thẩm định giá, quy định về việc đánh giá hoạt động doanh nghiệp thẩm định giá.

Hiện nay, Bộ Tài chính đang dự thảo thông tư quy định liên quan đến việc đánh giá hoạt động doanh nghiệp thẩm định giá, trong đó việc đánh giá được thực hiện đa chiều, bao gồm cả việc duy trì, củng cố điều kiện hoạt động; xây dựng đội ngũ, chủ động học tập, nghiên cứu; cũng như việc bị phản ánh, khiếu nại, tố cáo, bị phạt vi phạm hành chính… thông tin về đánh giá sẽ được công khai hàng năm.

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 7+8-2024 phát hành ngày 12-25/02/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tạiđây:

//postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính góp ý dự thảo Thông tư quy định về việc thi, cấp, quản lý, thu hồi thẻ thẩm định viên về giá.

HỒ TRỰC TUYẾN VẪN PHẢI CÓ HỒ SƠ GIẤY ĐỂ ĐỐI CHIẾU

Liên quan đến kỳ thi cấp thẻ thẩm định viên về giá, Khoản 2 Điều 4 dự thảo quy định về hồ sơ đăng ký dự thi gồm: bản chụp/scan các tài liệu minh chứng đáp ứng điều kiện theo quy định tại điểm b, c khoản 2 Điều 44 của Luật Giá.

VCCI cho rằng đây là văn bản quy định chi tiết nên quy định theo cách thức trên là chưa đủ rõ ràng, cụ thể về các loại tài liệu thí sinh phải cung cấp trong hồ sơ đăng ký dự thi. Do đó, để đảm bảo tính minh bạch, cơ quan này đề nghị ban soạn thảo quy định các tài liệu chứng minh đáp ứng điều kiện theo quy định tại điểm b, c khoản 2 Điều 44 Luật Giá cụ thể là các tài liệu gì.

Về phương thức đăng ký dự thi, theo quy định tại Điều 4 dự thảo, trình tự đăng ký dự thi, thí sinh ban đầu sẽ đăng ký trên Cổng thông tin điện tử dịch vụ công trực tuyến, sau khi có kết quả đạt yêu cầu sẽ nộp hồ sơ giấy (các giấy tờ đã nộp trực tuyến) để Hội đồng thi rà soát hồ sơ và làm thủ tục trình cấp Thẻ thẩm định viên về giá.

“Như vậy, trình tự thủ tục trên sẽ không thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử, thí sinh vẫn phải nộp hồ sơ giấy để Hội đồng thi đối chiếu và xem xét. Điều này cần xem xét lại, bởi trong xu hướng cải cách thủ tục hành chính hiện nay, các thủ tục hành chính được thực hiện trên môi trường điện tử hoàn toàn, người thực hiện thủ tục không cần phải nộp hồ sơ giấy để đối chiếu”, VCCI nêu rõ.

Do đó, để đảm bảo tinh thần cải cách thủ tục hành chính, VCCI đề nghị ban soạn thảo thiết kế trình tự đăng ký dự thi theo hướng thực hiện trên môi trường điện tử hoàn toàn, tức là bỏ quy định tại khoản 3 Điều 4.

Về tổ chức kỳ thi, theo Khoản 3 Điều 5 Dự thảo, thời hạn thông báo điểm là 60 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ thi, trong trường hợp cần thiết, thời hạn này có thể kéo dài thêm không quá 30 ngày.

Thời hạn công bố điểm thi sẽ ảnh hưởng đến thời gian cấp thẻ thẩm định viên về giá và việc hành nghề của các thẩm định viên. Vì vậy, VCCI đề nghị ban soạn thảo cân nhắc quy định rút ngắn thời hạn công bố điểm thi, có thể là 30 – 45 ngày và quy định cụ thể hơn “trường hợp cần thiết” là những trường hợp nào để Chủ tịch Hội đồng thi sẽ quyết định kéo dài thời gian công bố kết quả thi.

LÝ DO KHÔNG CẤP LẠI THẺ THẨM ĐỊNH VIÊN VỀ GIÁ CHƯA THUYẾT PHỤC

Về trình tự, thủ tục cấp thẻ thẩm định viên về giá, Khoản 1 Điều 22 dự thảo quy định “người dự thi cấp thẻ thẩm định viên về giá đạt điểm thi theo quy định tại Điều 13 Thông tư này có hồ sơ dự thi (bản giấy hợp lý hợp lệ) được Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định cấp thẻ thẩm định viên về giá”.

VCCI cho rằng quy định này là chưa đủ rõ ràng, cụ thể về trình tự, thủ tục cấp thẻ thẩm định viên về giá, thời gian bao lâu kể từ khi công bố kết quả thi thì người dự thi được cấp thẻ thẩm định viên về giá.

Về việc cấp lại thẻ thẩm định viên về giá, Điều 22 dự thảo quy định “thẻ thẩm định viên về giá không được cấp lại” (khoản 2). Trường hợp người được cấp thẻ thẩm định viên về giá bị mất, bị cháy, bị hủy hoại do thiên tại, địch họa hoặc lý do bất khả kháng khác thì được cấp Giấy xác nhận đã cấp thẻ thẩm định viên về giá (khoản 3).

Quy định không cấp lại thẻ thẩm định viên về giá có thể gây khó khăn cho các thẩm định viên khi bị mất thẻ. Bởi trong các quy định của Luật Giá 2023 liên quan đến đăng ký hành nghề thẩm định giá, giấy tờ phải cung cấp là “thẻ thẩm định viên về giá” chứ không phải là “Giấy xác nhận đã cấp thẻ thẩm định viên về giá”.

Đại diện VCCI bày tỏ sự khó hiểu, không rõ mục tiêu của quy định không cấp lại thẻ thẩm định viên về giá.

Do đó, đề nghị ban soạn thảo cân nhắc quy định cấp lại thẻ thẩm định viên về giá thay vì Giấy xác nhận đã cấp thẻ thẩm định viên về giá.

Còn về trường hợp thẻ thẩm định viên về giá bị mất, bị cháy, bị hủy hoại, Khoản 3 Điều 22 dự thảo quy định, trường hợp người được cấp thẻ thẩm định viên về giá nhưng bị mất, bị cháy, bị hủy hoại do thiên tai, địch họa hoặc lý do bất khả kháng khác sẽ phải nộp hồ sơ để được cấp Giấy xác nhận đã cấp thẻ thẩm định viên về giá. Trong hồ sơ phải có “Giấy xác nhận của cơ quan công an hoặc Ủy ban nhân dân xã, phường nơi cư trú của người có thẻ thẩm định viên về giá bị mất, bị cháy, bị hủy hoại do thiên tai, địch họa hoặc lý do bất khả kháng”.

“Việc yêu cầu giấy xác nhận này sẽ gia tăng thêm gánh nặng về thủ tục hành chính cho người thực hiện thủ tục. Trên thực tế, cơ quan công an hay Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ khó có căn cứ để xác nhận việc thẻ thẩm định viên về giá bị cháy, bị hủy, bị mất ngoài lời khai của người đi xin xác nhận”, VCCI nhấn mạnh.

Mặc khác, các thủ tục hành chính có tính chất tương tự (cấp lại giấy phép khi bị mất, hư hỏng) trong hệ thống pháp luật thường không yêu cầu phải có loại giấy xác nhận này.

Để đảm bảo tinh thần cải cách thủ tục hành chính, VCCI đề nghị ban soạn thảo bỏ “Giấy xác nhận của cơ quan công an hoặc Ủy ban nhân dân xã, phường nơi cư trú của người có thẻ thẩm định viên về giá bị mất, bị cháy, bị hủy hoại do thiên tai, địch họa hoặc lý do bất khả kháng” tại khoản 3 Điều 22 dự thảo.

Ngoài ra, khoản 3 Điều 22 dự thảo quy định thời hạn để giải quyết cho trường hợp cấp lại do mất, hư hỏng, bị hủy hoại là 15 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ. Đây là khoảng thời gian khá dài nếu so sánh với các thủ tục tương tự.

Hơn nữa, đây là thủ tục đơn giản, các thông tin dữ liệu cơ quan quản lý đã có, do đó không cần thiết phải kéo dài thời gian tới 15 ngày mới cấp lại. Do đó, cơ quan này đề nghị ban soạn thảo rút ngắn xuống còn 5 ngày làm việc, tương tự như thời gian giải quyết của nhiều thủ tục cấp lại giấy phép khác trong hệ thống pháp luật.

Xác định giá trị doanh nghiệp trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là mắt xích vô cùng quan trọng nhằm xác định đúng, đủ giá trị tài sản khi cổ phần hóa, thoái vốn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, trong quá trình đó, đã xuất hiện tình trạng giá trị tài sản thẩm định giá thấp hơn thị trường, làm thất thoát tài sản nhà nước. Làm thế nào để giải quyết tình trạng này?

Với chủ đề “Thanh lọc hoạt động thẩm định giá”, chuyên mụcĐối thoạicùngVnEconomyđã có cuộc trao đổi với ông Phạm Minh Thuỵ, Trưởng phòng Nghiên cứu Giá cả và Thị trường, Viện Kinh tế – Tài chính, về những “điểm đen” trong thẩm định giá khi cổ phần hoá, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Trong đó, định giá đất đang là ỗ hổng lớn do cơ sở pháp lý, cơ chế chính sách còn chưa rõ ràng, cập nhật.

Hiện nay, đất của doanh nghiệp đang sử dụng mà trả tiền thuê đất một lần thì được đưa vào tính giá trị doanh nghiệp. Đất thuê trả tiền hàng năm sẽ không được đưa vào tính giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hoá.

“Đối với các doanh nghiệp trả tiền thuê đất một lần, giá trị mảnh đất được đưa vào định giá doanh nghiệp, nhưng sử dụng bảng giá đất của UBND cấp tỉnh/thành phố công bố tại thời kỳ đó làm căn cứ định giá. Bảng giá này không thể hiện hết lợi thế về vị trí của đất đai nên tạo ra sự chênh lệch giá khá lớn”, ông Phạm Minh Thuỵ cho biết. Giá đất ở ngã 3, ngã 4 khác xa so với giá đất trong hẻm…Đây là điểm yếu trong định giá tài sản doanh nghiệp mà chỉ dựa vào bảng giá đất của UBND cấp tỉnh/thành phố công bố.

Kết quả khảo sát của Viện Kinh tế Tài chính chỉ ra rằng trong 5 năm trở lại đây, giá đất mà Uỷ ban nhân dân tỉnh/thành phố công bố chỉ bằng 20% giá thị trường.

Đó cũng chính là nguyên nhân của tình trạng nhiều nhà đầu tư muốn thâu tóm doanh nghiệp nhà nước không phải vì hiệu quả, triển vọng kinh doanh của doanh nghiệp mà chủ yếu nhìn vào đất đai, trông chờ chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Tính đến cuối năm 2021, Việt Nam có khoảng 218 tổ chức, doanh nghiệp được Bộ Tài chính công nhận chức năng thẩm định giá. Mặc dù vậy, có rất nhiều doanh nghiệp thẩm định giá có quy mô nhỏ, số thẩm định viên cơ hữu ít hoặc không có mà chỉ đi thuê cộng tác viên. Do đó, rất hiếm doanh nghiệp thẩm định giá có khả năng đảm nhận việc xác định giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hoá.

Để hạn chế thất thoát tài sản nhà nước khi cổ phần hoá, thoái vốn tại doanh nghiệp nhà nước, các cơ quan chức năng nên tăng cường các biện pháp hậu kiểm.

Bộ Tài chính cũng đang dự kiến chuyển kết quả thẩm định giá doanh nghiệp sang Kiểm toán Nhà nước xem xét trong thời hạn 30 ngày. Nếu Kiểm toán Nhà nước chấp thuận thì phương án thẩm định giá đó mới được sử dụng để xác định giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hoá, thoái vốn nhà nước.

Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cũng cần tận dụng triệt để quyền năng của thị trường nhằm tối ưu lợi ích mà nhà nước có thể thu về khi cổ phần hoá, thoái vốn. Theo đó, các cơ quan chịu trách nhiệm về cổ phần hoá chỉ nên coi kết quả thẩm định giá là thông tin tham khảo để đưa ra giá sàn trước khi bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Cổ phần của các doanh nghiệp nhà nước phải được đưa ra đấu giá công khai, cạnh tranh.

Đối với các doanh nghiệp yếu kém, cần tái cấu trúc trước khi cổ phần hoá…

Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) vừa phối hợp với Tổ chức quốc tế Đức (GIZ) tổ chức hội thảo lấy ý kiến dự thảo Luật Giá (sửa đổi) về thẩm định giá, từ đó, góp phần củng cố và phát triển hoạt động thẩm định giá nói chung và dịch vụ thẩm định giá nói riêng chuyên nghiệp, chuyên sâu các giao dịch về tài sản trong nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập.

Đồng thời, Luật Giá (sửa đổi) cũng sẽ kiện toàn các quy định, tăng cường hoạt động quản lý kiểm tra, giám sát và đánh giá chất lượng hoạt động thẩm định giá của doanh nghiệp thẩm định giá; đồng thời, thực hiện nghiêm, kịp thời việc xử lý thẩm định viên về giá và doanh nghiệp thẩm định giá. Từ đó, ngăn chặn, xử lý các sai phạm trong hoạt động thẩm định giá.

DOANH NGHIỆP “DÈ DẶT” ĐĂNG KÝ MỚI, SỐ LƯỢNG BỊ “TUÝT CÒI” TĂNG NÓNG

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý giá, cho biết Luật Giá được thông qua tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XIII, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2013.

Sau gần 9 năm thực hiện, đến nay bối cảnh kinh tế – xã hội có những thay đổi, hệ thống pháp luật dân sự kinh tế ngày càng được hoàn thiện hơn, cũng có những tác động nhất định đến công tác quản lý giá và thẩm định giá.

Do đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính trình Chính phủ hồ sơ sửa đổi Luật Giá với 9 nhóm chính sách, trong đó có 3 nhóm chính sách liên quan đến thẩm định giá.

Theo Cục Quản lý giá, đến thời điểm hiện nay, hệ thống văn bản pháp luật về thẩm định giá về cơ bản được ban hành đầy đủ và đồng bộ.

Bộ Tài chính ban hành Hệ thống Tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam bao gồm 13 tiêu chuẩn quy định và hướng dẫn đầy đủ về nghiệp vụ đối với dịch vụ thẩm định giá, trong đó, quy định cụ thể về các cách tiếp cận và phương pháp thẩm định giá đối với các loại tài sản như: bất động sản, máy thiết bị, doanh nghiệp, tài sản vô hình…

Thống kê Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho thấy, các doanh nghiệp thẩm định giá được cấp mới tăng nhanh, nhất là năm 2016 tăng 48 doanh nghiệp, năm 2018 tăng 50 doanh nghiệp, năm 2020 tăng 51 doanh nghiệp.

Tuy nhiên, từ khi quy định về cấp mới có hiệu lực theo Nghị định số 12/2021/NĐ-CP ban hành ngày 24/2/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 89/2013/NĐ-CP ngày 6/8/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Giá về thẩm định giá và có hiệu lực từ ngày 1/5/2021, số lượng doanh nghiệp thẩm định giá cấp mới giảm đáng kể.

Theo đó, từ khi Nghị định số 12 có hiệu lực, trong 8 tháng còn lại của năm 2021 chỉ có 8 doanh nghiệp được cấp mới và 6 tháng đầu năm 2022 chỉ có 3 doanh nghiệp.

Như vậy, tính đến hết tháng 6/2022 cả nước có 431 doanh nghiệp được cấp mã giấy chứng nhận, trong đó chỉ có hơn 300 doanh nghiệp đủ điều kiện và đang hoạt động kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Việc áp dụng quy định mới tại Nghị định số 12 cũng siết chặt quản lý nhà nước đối với hoạt động thẩm định giá, hướng tới nâng cao chất lượng trong bối cảnh điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá được đánh giá là còn quá “mở” dẫn đến số lượng các doanh nghiệp thẩm định giá phát triển nóng vượt quá định hướng phát triển nghề giai đoạn 2013 – 2020.

Cũng theo lãnh đạo Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), bên cạnh những thành công trong công tác quản lý nhà nước đối với kinh doanh dịch vụ thẩm định giá giai đoạn qua, phát sinh hàng loạt tồn tại.

Theo đó, hiệu quả quản lý Nhà nước chưa đạt kỳ vọng. Cùng với đó, hình thành nhiều doanh nghiệp nhỏ với số lượng thẩm định viên tối thiểu.

Đáng quan ngại, xuất hiện hiện tượng tiêu cực và tình trạng cạnh tranh không lành mạnh bằng cách hạ thấp giá và chất lượng dịch vụ… dẫn đến tình trạng không bảo đảm lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, gây bức xúc trong dư luận và xã hội.

Cùng với đó, nhiều ý kiến bày tỏ nỗi lo về loạt hiện tượng tiêu cực giữa thẩm định viên với các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm trong các dự án đấu giá, đấu thầu, mua sắm công để đẩy giá, dìm giá khiến Nhà nước phải mua đắt, bán rẻ trong nhiều dự án.

Gần đây nhất, dư luận không khỏi hoài nghi vì hiện tượng sai phạm, tiêu cực của một số doanh nghiệp thẩm định giá, thẩm định viên về giá hành nghề cố tình vi phạm tiêu chuẩn đạo đức hành nghề, vi phạm tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam, thông đồng với khách hàng làm sai lệch kết quả thẩm định giá ngày càng gia tăng. Đặc biệt là trong việc thẩm định giá phục vụ đấu thầu mua sắm thiết bị vật tư y tế, kit test Covid-19 khiến hàng loạt bác sỹ, quan chức vướng vòng lao lý.

Trước “báo động” về đạo đức thẩm định viên và chất lượng thẩm định giá đi xuống, Bộ Tài chính tăng cường quản lý chặt các doanh nghiệp thẩm định giá.

Theo đó, tính đến hết tháng 6/2022, Bộ Tài chính thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá của 123 doanh nghiệp; tiến hành đình chỉ kinh doanh dịch vụ thẩm định giá đối với 68 lượt doanh nghiệp do không đủ điều kiện hoạt động theo quy định của Luật giá.

Đặc biệt, số lượng doanh nghiệp bị Bộ Tài chính “tuýt còi” đình chỉ kinh doanh dịch vụ thẩm định giá và tước giấy chứng nhận chỉ trong những tháng đầu năm 2022 tăng “nóng” so với nhiều năm trước đây.

NGĂN NGỪA THẨM ĐỊNH VIÊN CẤU KẾT ĐỂ TRỤC LỢI

Tại hội thảo, nhiều đại biểu cho rằng trong thời gian tới, nền kinh tế thị trường nước ta sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ với quy mô ngày càng lớn, các giao dịch kinh tế ngày càng phong phú đa dạng với các yêu cầu về phát triển kinh tế bền vững, minh bạch và lành mạnh.

Điều đó đặt ra những cơ hội và thách thức lớn đối với sự phát triển ngành nghề dịch vụ thẩm giá trong thời gian sắp tới.

Do đó, các đại biểu đều đồng tình rằng nghề thẩm định giá cần phải được tiếp tục củng cố và có bước tiến bộ vượt bậc, khi đó, mới có thể đáp ứng được sự phát triển kinh tế xã hội trong tình hình mới với yêu cầu cao hơn, đó là các doanh nghiệp cần phải có quy mô, năng lực thẩm định giá lớn hơn.

Cùng với đó, thẩm định viên về giá yêu cầu phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ tốt hơn và chuyên sâu, có tính chuyên nghiệp cao hơn. Đồng thời, quản lý nhà nước về lĩnh vực này chặt chẽ hơn.

Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực thẩm định giá một các đầy đủ và đồng bộ, nghiên cứu sửa đổi Luật giá về thẩm định giá, cũng như các văn bản hướng dẫn…

Góp ý về Luật Giá (sửa đổi) tại hội thảo, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, cho rằng cần loại bỏ các quy định về vốn điều lệ của doanh nghiệp thẩm định giá; việc tiết lộ thông tin về hồ sơ khách hàng thẩm định giá và tài sản được thẩm định giá, trừ trường hợp được khách hàng thẩm định giá hoặc cho phép.

“Cần sửa đổi quy định cấm làm việc trong cùng một thời gian cho từ hai doanh nghiệp thẩm định giá trở lên, thay bằng cấm hành nghề thẩm định giá cho từ hai doanh nghiệp thẩm định giá trở lên.

Cùng với đó, tất cả các quy định thông đồng về giá, thẩm định giá đều phải bổ sung cụm từ “để trục lợi” (Khoản 3, Điều 4) hoặc thông đồng, cấu kết là phải có đối tác họ “câu kết với nhau” chứ không thể mình câu kết với mình”, ông Thoả góp ý.

Đồng thời, Chủ tịch Hội Thẩm định giá cũng đề nghị bổ sung các quy định Tiêu chuẩn thẩm định viên về giá; về người cho thuê, cho mượn, đi thuê, đi mượn thẻ thẩm định viên về giá không được đăng ký hành nghề thẩm định giá.

Quy định về thẩm định viên phải chịu trách nhiệm chính về kết quả thẩm định giá được ban hành tại Chứng thư và Báo cáo kết quả thẩm định giá; hay nghiên cứu cơ chế giải quyết tranh chấp về kết quả thẩm định giá khi có khác biệt lớn giữa các doanh nghiệp thẩm định giá cùng tham gia thẩm định giá một loại tài sản có thông số kỹ thuật và điều kiện tương đồng…

Cùng với đó, theo ông Thoả, không nên quy định cứng “Có Thẻ thẩm định viên về giá về thẩm định giá tài sản và thẩm định giá doanh nghiệp” mà cần quy định theo hướng mở tùy thuộc vào lĩnh vực kinh doanh dịch vụ thẩm định giá của doanh nghiệp, tức là “Có Thẻ thẩm định viên về giá về thẩm định giá tài sản và/hoặc thẩm định giá doanh nghiệp…