Vụ xóa nợ gần 185 tỷ đồng tại Cienco1 – Vai trò của thẩm định tài chính

Các bị cáo hầu tòa gồm ông Cấn Hồng Lai (SN 1955, cựu Tổng giám đốc); Phạm Dũng (SN 1961, cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên); Lê Văn Long – cựu Kế toán trưởng, Nguyễn Mạnh Tiến – cựu Trưởng phòng Kế hoạch thị trường, Nguyễn Thị Bích Hạnh – cựu Phó phòng tài chính kế toán;

Nguyễn Ngọc Tuyến- cựu kiểm toán viên Công ty kiểm toán A&C (nay là Phó Tổng giám đốc Công ty Kiểm toán và định giá ASCO), Nguyễn Anh Tuấn – thẩm định viên.

Tại tòa, luật sư Đặng Xuân Cường có văn bản kiến nghị triệu tập giám đốc Công ty kiểm toán A&C, Trưởng phòng Công ty kiểm toán A&C, đại diện Bộ Giao thông Vận tải.

Ngoài ra, do có một số luật sư vắng mặt, để đảm bảo quyền lợi cho các bị cáo Hội đồng xét xử quyết định hoãn phiên tòa. Đối với yêu cầu triệu tập thêm người liên quan, tòa án sẽ xem xét sau.

Theo cáo trạng, Cienco1 thuộc Bộ Giao thông Vận tải, vốn điều lệ 220 tỷ đồng. Đến năm 2014, Cienco1 chuyển đổi thành công ty cổ phần với vốn điều lệ 700 tỷ đồng, Nhà nước nắm giữ 35% vốn. Ngày 18/12/2014, Bộ Giao thông Vận tải đã thoái toàn bộ vốn nhà nước.

Quá trình cổ phần hóa, cơ quan điều tra xác định các bị cáo xảy ra sai phạm khiến Nhà nước thất thoát hơn 230 tỷ đồng.

Theo cáo trạng, tại ngày 31/12/2012, Cienco1 đã trích lập dự phòng các khoản nợ phải thu khó đòi của 50 công ty với số tiền hơn 306 tỷ đồng. Trước thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 13 ngày, Ban chỉ đạo cổ phần hóa phải rà soát các khoản nợ phải thu khó đòi.

Theo Điều 15 Nghị định Điều 15 Nghị định số 59/2011/NĐ-CP, Điều 5 và Điều 9 Thông tư 202/2011/TT-BTC; Điều 6 Thông tư 228/2009/TT-BTC, các khoản nợ phải thu có đủ điều kiện để xử lý xóa nợ khi các công ty nợ tiền đã bị giải thể, phá sản, ngừng hoạt động.

Sau khi xử lý các khoản nợ phải thu có đủ điều kiện xóa nợ và có văn bản công bố giá trị doanh nghiệp, Cienco1 phải bàn giao các khoản nợ này cho Công ty Mua bán nợ Việt Nam – DATC.

Tuy nhiên, tại cuộc họp, các thành viên thống nhất đề xuất xử lý nợ của 50 công ty với số tiền hơn 184,9 tỷ đồng bằng nguồn dự phòng. Sau khi lấy ý kiến, ngày 20/6/2013, ông Phạm Dũng đã ký quyết định chấp thuận xử lý các khoản nợ phải thu không có khả năng thu hồi với giá trị 184,9 tỷ đồng, được hạch toán tại tài khoản ngoại bảng.

Nhằm che giấu việc xử lý nợ trái pháp luật, các bị cáo hạch toán giảm số dư trên Tài khoản số 331 (Phải thu khách hàng), đồng thời giảm số dư trên Tài khoản 229 (Trích dự phòng nợ khó đòi) mà không theo dõi, hạch toán khoản công nợ trên tài khoản ngoại bảng theo quy định tại Thông tư 228/2009/TT-BTC.

Quá trình cổ phần hóa, Bộ Giao thông Vận tải có quyết định lựa chọn Công ty Kiểm toán A&C tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa Cienco1 1.

Công ty kiểm toán phân công Nguyễn Ngọc Tuyến, kiểm toán viên cao cấp làm Trưởng nhóm thẩm định tài chính. Tuyến chịu trách nhiệm kiểm kê tài sản, thu thập tài liệu sổ sách kế toán, tổng hợp đánh giá. Còn Nguyễn Anh Tuấn, thẩm định viên chịu trách nhiệm trực tiếp kiểm kê, rà soát xác định giá đối với đất đai, nhà cửa, vật kiến trúc; chịu trách nhiệm soát xét chất lượng, nội dung và ký biên bản xác định giá trị doanh nghiệp….

Cienco1 đã cung cấp tài liệu gồm Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm, danh sách các khoản công nợ, Báo cáo tài chính đã kiểm toán các năm….

Trên cơ sở các tài liệu, ngày 24/9/2013, Tuyến đã xây dựng dự thảo Báo cáo xác định giá trị doanh nghiệp, trong đó các khoản nợ phải thu là hơn 184,9 tỷ đồng.

Cáo trạng thể hiện, Tuyến biết số liệu công nợ phải thu do Cienco1 cung cấp là không đúng nhưng Tuyến vẫn thống nhất với Nguyễn Thị Bích Hạnh lập dự thảo biên bản xác định giá trị doanh nghiệp, mà không chờ kết quản kiểm toán Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2013 do Công ty Kiểm toán và Tư vấn IFC thực hiện.

Theo quy định, Tuấn phải kiểm tra, xoát sét các nội dung liên quan nhưng Tuấn vẫn đồng ý và thống nhất việc Cienco 1 điều chỉnh số liệu để bỏ khoản nợ 184,9 tỷ đồng ra ngoài giá trị doanh nghiệp.

Đến ngày 1/10/2013, trên cơ sở dự thảo biên bản của thẩm định giá, Cienco1 đã họp thẩm tra hồ sơ. Do ông Dũng, Lai và Tiến đã thống nhất xử lý nợ trái pháp luật nên không cung cấp đầy đủ tài liệu để Ban chỉ đạo cổ phần hóa xem xét, đánh giá. Các thành viên Ban chỉ đạo cổ phần hóa đã đồng ý thông qua xác định giá trị doanh nghiệp.

Theo biên bản xác định giá trị doanh nghiệp, tại thời điểm 30/6/2013, giá trị thực tế của Cienco1 là hơn 3.136 tỷ đồng, giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp là hơn 478 tỷ đồng. Cienco1 không có các khoản nợ phải thu gần 185 tỷ đồng. Cho đến nay, Ciecon không bàn giao khoản nợ này cho DATC, không báo cáo Bộ Giao thông Vận tải.

Đến khi chuyển thành công ty cổ phần, Cienco1 đã tiến hành thu hồi nợ với 6 công ty. Đến nay, Cienco1 đã thu hồi hơn 65,2 tỷ đồng và sử dụng chi cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Công ty không bàn giao, chuyển khoản tiền này cho nhà nước theo quy định. Cơ quan điều tra xác định nhà nước bị thiệt hại gần 185 tỷ đồng.

Ngoài ra, các bị cáo đã không tính giá trị 4 khu đất vào giá trị doanh nghiệp khi tiến hành cổ phần hóa gồm khu đất 422m2 ở quận Bình Thạnh – TPHCM; khu đất 916,4m2 tại TP Tân An, tỉnh Long An; khu đất 16.706m2 tại huyện Châu Thành, Tiền Giang; khu đất 852m2 ở TP Pleiku, Gia Lai. Hành vi này khiến nhà nước thiệt hại hơn 67,4 tỷ đồng.