Đổi mới cơ chế quản lý giá

Cơ chế giá thị trường tự nó luôn tiềm ẩn những yếu tố tác động làm cho giá thị trường không phải bao giờ và lúc nào cũng vận động đúng với giá trị thực của thị trường… Đó là lí do nghề thẩm định giá ra đời.

Trong giai đoạn đầu của thời kỳ đổi mới cơ chế kinh tế (1986), Đảng ta đã xác định: “cải cách, đổi mới cơ chế quản lý giá đóng vai trò trung tâm trong tiến trình đổi mới cơ chế quản lý kinh tế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Thực hiện đường lối đổi mới, Việt Nam đã chuyển cơ chế giá do Nhà nước quy định đối với hầu hết các hàng hóa, dịch vụ trong nền kinh tế, buộc toàn xã hội thực hiện sang cơ chế giá thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.

Thực tế đã chứng minh đó là con đường lựa chọn đúng đắn của Đảng và Nhà nước.

Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, cơ chế giá thị trường tự nó luôn tiềm ẩn những yếu tố tác động làm cho giá thị trường không phải bao giờ và lúc nào cũng vận động đúng với giá trị thực của thị trường, như các yếu tố: độc quyền, đầu cơ, móc ngoặc, gian lận thương mại… Vì thế, khi quyết định phương án đầu tư, mua bán, thực hiện các nghĩa vụ tài chính… cả hai phía: mua và bán đều muốn có giá thị trường thực của tài sản để thực hiện quá trình giao dịch không bị rủi ro, thiệt hại.

Xuất phát từ nhu cầu ban đầu đó, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu ấy đã xuất hiện ngày càng nhiều và đa dạng trên nhiều lĩnh vực kinh tế ở nước ta như: Xác định giá trị mua sắm tài sản từ nguồn ngân sách Nhà nước, xác định giá trị tài sản để góp vốn, thế chấp, tính thuế, mua sắm, chuyển nhượng; cổ phần hóa, sát nhập, giải thể, phá sản doanh nghiệp…

Dấu mốc quan trọng 1998

Ngày 8/4/1965, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra Nghị quyết cho phép thành lập Ủy ban Vật giá Nhà nước.

Căn cứ vào Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 24/6/1965, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 106/CP về việc thành lập Ủy ban Vật giá Nhà nước và chỉ rõ: đây là cơ quan của Hội đồng Chính phủ có trách nhiệm thống nhất quản lý vật giá toàn quốc. Thực hiện chủ trương Đổi mới nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa X về chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế quản lý tập trung, bao cấp sang cơ chế thị trường và cũng là cơ hội tất yếu phải có sự xuất hiện của nghề thẩm định giá để đáp ứng việc mở cửa nền kinh tế với thế giới.

Sự ra đời của nghề thẩm định giá Việt Nam nhanh chóng được các tổ chức quốc tế công nhận. Chính vì vậy ngày 8/6/1997 Thủ tướng Chính phủ đã cho phép Ban Vật giá Chính phủ Việt Nam gia nhập và là thành viên chính thức của Hiệp Hội thẩm định giá ASEAN, ngày 1/6/1998 tham gia Ủy ban Tiêu chuẩn thẩm định giá quốc tế với tư cách là hội viên thông tấn và đến tháng 11/2009 đã trở thành thành viên chính thức của Hội đồng Tiêu chuẩn Thẩm định giá quốc tế.

Năm 1998 Trưởng Ban Vật giá Chính phủ đã ký quyết định thành lập Trung tâm Kiểm định giá Việt Nam. Đây là Trung tâm làm nhiệm vụ thẩm định giá đầu tiên của cả nước và cũng từ đó nhiều Sở Tài chính – Vật giá các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã thành lập các Trung tâm Thẩm định giá và tư vấn dịch vụ tài chính.

Như vậy nghề thẩm định giá được thừa nhận lần đầu tại Việt Nam vào năm 1998 với một trung tâm sự nghiệp trực thuộc Ban Vật giá Chính phủ (Sau này thuộc Bộ Tài chính) để thực hiện thí điểm.

Năm 2002, Pháp lệnh giá được Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành đã chính thức cho phép thành lập các doanh nghiệp thẩm định giá bao gồm: Doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác để thẩm định giá các tài sản của Nhà nước, tài sản của tổ chức, cá nhân trong xã hội có nhu cầu, làm cơ sở để chủ tài sản có căn cứ phê duyệt chi từ ngân sách Nhà nước, tính thuế, xác định giá trị bảo đảm vay vốn ngân hàng, mua bảo hiểm, cho thuê, chuyển nhượng, bán, góp vốn, cổ phần hóa, giải thể doanh nghiệp và sử dụng vào các mục đích khác đã được ghi trong hợp đồng thẩm định giá.

Đến năm 2005 nghề Thẩm định giá bước vào giai đoạn phát triển mạnh trên toàn quốc theo quy định của nghị định 101/2005/NĐ-CP và dần chuyển sang mô hình doanh nghiệp vào đầu năm 2006 theo quy định tại Thông tư 67/2006/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Hiện nay tại Việt Nam không còn các đơn vị nhà nước hoạt động theo mô hình sự nghiệp trong lĩnh vực giá mà phải đổi thành mô hình doanh nghiệp, hoạt động bình đẳng trước pháp luật không có sự can thiệp, ưu đãi đặc biệt của Nhà nước.

VVFC – Đơn vị thẩm định giá đầu tiên

Nghề Thẩm định giá của Việt Nam đã đi được chặng đường 25 năm. Trong quá trình hình thành và phát triển này, Công ty CP Định giá và Dịch vụ Tài chính Việt Nam (VVFC) được xem là đơn vị thẩm định giá đầu tiên tại Việt Nam.

VVFC được chuyển đổi từ Trung tâm Thẩm định giá – Bộ Tài chính (thành lập năm 1998) và cũng là đơn vị đã đánh dấu sự ra đời của dịch vụ thẩm định giá Việt Nam.

Với 25 năm kinh nghiệm, VVFC đã khẳng định vị thế, uy tín của đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực thẩm định giá với 17 chi nhánh, văn phòng Đại diện trên khắp cả nước. VVFC hiện là một trong những đơn vị có số lượng Thẩm định viên về giá và chi nhánh được Bộ Tài chính cho phép ban hành Chứng thư Thẩm định giá nhiều nhất tại Việt Nam.

Trong chặng đường phát triển của mình VVFC đã vinh dự được nhận 2 Huân chương Lao động hạng nhì, 7 Huân chương Lao động Hạng Ba, 30 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, 3 Cờ Thi đua của Chính phủ, 5 Cờ Thi đua của Bộ Trưởng Bộ Tài chính cùng nhiều Bằng khen của Bộ Tài chính cho các tập thể và cá nhân xuất sắc của VVFC.

Theo báo cáo mới nhất của VVFC, mặc dù đối diện không ít khó khăn do ảnh hưởng của tình hình kinh tế chung và dịch bệnh nhưng năm 2022, doanh thu của VVFC vẫn tăng 19,7%, số lượng chứng thư phát hành tăng 4% so với năm 2021.

Bước sang năm 2023, VVFC đặt mục tiêu phấn đấu tăng trưởng khoảng 5 – 10% so với năm 2022. Ngoài ra, VVFC còn tập trung tăng cường công tác giám sát chất lượng, thực hiện nghiêm túc tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam và các văn bản quy phạm pháp luật…

Nếu như năm 2009 cả nước chỉ có 44 doanh nghiệp thẩm định giá đủ điều kiện hoạt động với 184 thẩm định viên hành nghề thì đến 2012 con số này đã tăng lên 98 doanh nghiệp với 535 thẩm định viên hành nghề. Đến cuối năm 2020, số doanh nghiệp thẩm định giá đã tăng gấp hơn 4 lần với 409 doanh nghiệp và 1.723 thẩm định viên hành nghề.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý với dự thảo Thông tư ban hành Tiêu chuẩn thẩm định giá khoản nợ tín dụng.

Theo dự thảo, tổ chức, cá nhân yêu cầu thẩm định giá chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của các tài liệu, hồ sơ cần thu thập trong thẩm định giá khoản nợ bao gồm:

1. Hồ sơ pháp lý của khách nợ.

2. Hồ sơ vay vốn gồm Hợp đồng tín dụng hoặc thỏa thuận cấp tín dụng, khế ước nhận nợ, phụ lục hợp đồng tín dụng (nếu có).

3. Xác nhận của tổ chức, cá nhân yêu cầu thẩm định giá về số tiền nợ gốc, lãi và các nghĩa vụ tài chính khác liên quan đến khoản nợ mà khách nợ chưa trả theo hợp đồng tín dụng hoặc thỏa thuận cấp tín dụng, khế ước nhận nợ, phụ lục hợp đồng tín dụng (nếu có) tại thời điểm thẩm định giá.

4. Kịch bản bán hoặc thanh lý khoản nợ. Hồ sơ tài chính và sản xuất kinh doanh (nếu có) của khách nợ.

5. Hồ sơ bảo đảm tiền vay gồm hồ sơ pháp lý của tài sản bảo đảm, cam kết bảo lãnh, các giấy tờ, tài liệu liên quan đến quá trình nhận bảo đảm (nếu có).

6. Hồ sơ khác có liên quan (nếu có) gồm báo cáo đánh giá của bên chủ nợ liên quan đến việc xử lý khoản nợ (hồ sơ pháp lý, các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hồi nợ, thời gian và khả năng thu hồi nợ); báo cáo về giá trị ghi sổ khoản nợ, năng lực hoạt động kinh doanh, năng lực tài chính của bên khách nợ; báo cáo đánh giá rủi ro có thể phát sinh trong việc bán nợ, phương thức thanh toán, chuyển giao khoản nợ.

7. Các tài liệu liên quan khác.

Giá trị khoản nợ được xác định dựa trên một hoặc nhiều căn cứ sau:

– Số dư nợ tại thời điểm thẩm định giá theo lãi suất đang áp dụng trên hợp đồng tín dụng hoặc thỏa thuận cấp tín dụng, khế ước nhận nợ, phụ lục hợp đồng tín dụng (nếu có) của tổ chức, cá nhân yêu cầu thẩm định giá;

– Giá trị tài sản bảo đảm;

– Giá trị các khoản có thể thu hồi được từ khách nợ;

– Lãi dự kiến phát sinh đến khi thanh toán hết giá trị khoản nợ được mua theo lãi suất dự kiến sẽ áp dụng được quy định trên hợp đồng tín dụng hoặc thỏa thuận cấp tín dụng, khế ước nhận nợ, phụ lục hợp đồng tín dụng (nếu có) hoặc lãi suất khác có thể áp dụng cho khách nợ…

Các phương pháp áp dụng trong hoạt động thẩm định giá khoản nợ thuộc: cách tiếp cận từ thị trường, cách tiếp cận từ chi phí và cách tiếp cận từ thu nhập theo quy định tại Hệ thống tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam hoặc sử dụng kết hợp các cách tiếp cận quy định tại Điều 11, Điều 12, Điều 13, Điều 14 Tiêu chuẩn này.

Các phương pháp thẩm định giá khoản nợ được lựa chọn trên cơ sở giá trị của thẩm định giá khoản nợ và nhận định về khả năng thu hồi của khoản nợ tại và sau thời điểm thẩm định giá thông qua tài liệu, hồ sơ vay vốn, các cam kết, điều khoản giữa khách nợ và chủ nợ, sự đánh giá về khả năng thu hồi nợ của chủ nợ và các yếu tố khác có liên quan.

Cụ thể, đại diện Viicy Việt Nam cho biết, theo Thông tư số 74/2015/TT-BTC ngày 15/05/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc lập dự toán, sử dụng và thanh quyết toán kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thì nguồn kinh phí đảm bảo cho việc tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được trích không quá 2% tổng số kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư của dự án (đã bao gồm kinh phí thuê đơn vị tư vấn xác định giá đất).

Với nguồn kinh phí bị giới hạn bởi tỷ lệ 2% nên nguồn kinh phí để trả các đơn vị tư vấn định giá đất không còn để thanh toán.

Dẫn chứng từ thực tiễn, đại diện Viicy Việt Nam chỉ ra, doanh nghiệp này đã cung cấp dịch vụ thẩm định giá để giải phóng mặt bằng tại tỉnh Lạng Sơn từ lâu. Đến nay các dự án đã được UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt giá đất để làm căn cứ bồi thường cho các dự án và các dự án đã đi vào hoạt động nhưng nguồn kinh phí để trả cho các đơn vị tư vấn giá đất vẫn chưa có.

Theo tìm hiểu thì việc chậm được thanh toán là do nguồn kinh phí đảm bảo cho việc tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bị khống chế mức 2%, một tỷ lệ quá thấp nên chưa bố được kinh phí để thanh toán cho đơn vị tư vấn.

Đại diện Viicy Việt Nam cho rằng đó là lí do hiện nay các đơn vị tư vấn rất ngại thực hiện tư vấn định giá đất phục vụ công tác giải phóng mặt bằng.

Viicy Việt Nam kiến nghị: Cần sửa đổi bổ sung Thông tư số 74/2015/TT-BTC ngày 15/05/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc lập dự toán, sử dụng và thanh quyết toán kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi theo hướng:

Loại bỏ chi phí thuê tư vấn định giá đất trong nguồn kinh phí 2% của tổng mức đầu tư của dự án vì nó trái với nguyên tắc thỏa thuận về mức thu dịch vụ thẩm định giá được quy định tại Luật Giá, Điều 41 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp thẩm định giá là “nhận thù lao dịch vụ thẩm định giá theo giá thỏa thuận với khách hàng đã ghi trong hợp đồng”.

Thực tế kết quả tư vấn định giá đất phục vụ công tác giải phóng mặt bằng thường không được người dân chấp thuận, dễ sinh khiếu kiện vì thiếu sự công khai minh bạch về quy hoạch. Giá đất mà người dân giao dịch trước khi công bố quy hoạch thường rất thấp, thậm chí không có giao dịch nhưng khi nhà nước công bố quy hoạch, giá đất giao dịch của người dân tăng lên là do “nhà nước tạo ra” chứ không phải người dân đầu tư vào đất để tạo ra giá đất đó.

Theo đó nên quy định trước khi công bố quy hoạch dự án cần tổ chức định giá công khai đối với phần diện tích đất dự kiến thu hồi để xác định mức giá hiện có của người dân trước khi nhà nước công bố quy hoạch.

Bên cạnh đó cần có chính sách hỗ trợ tái định cư đối với phần diện tích đất bị thu hồi không còn đủ để làm nhà ở để tránh tình trạng tiền đền bù không mua nổi một chỗ ở tương ứng như Luật Đất đai đã quy định.

Năm 2022, tốc độ tăng trưởng của dịch vụ thẩm định giábị chậm lại

MarketTimes:Những khó khăn của nền kinh tế trong năm 2022 đã tác động không nhỏ đến ngànhTĐG. Xin Chủ tịch đánh giá tổng quát về hoạt động của ngành TĐG trong năm qua?

Chủ tịch Nguyễn Tiến Thỏa:Sau những khó khăn của hai năm do dịch bệnh Covid-19 gây ra, năm 2022, mặc dù dịch bệnh Covid-19 đã được kiểm soát, nền kinh tế bước vào giai đoạn phục hồi, phát triển, nhưng hoạt động cung ứng dịch vụ TĐG của các doanh nghiệp TĐG tiếp tục gặp khá nhiều khó khăn do nhu cầu TĐG của nền kinh tế giảm sút, đặc biệt là các lĩnh vực đất đai, mua sắm thường xuyên chi từ nguồn ngân sách Nhà nước; đấu thầu thuốc chữa bệnh, trang thiết bị, vật tư y tế, bất động sản…

Tuy trong tổng số các doanh nghiệp TĐG cả nước tham gia thị trường vẫn có những doanh nghiệp lớn, có thương hiệu, được khách hàng tín nhiệm vẫn giữ vững được hoạt động và hoạt động có hiệu quả; nhưng đánh giá một cách tổng thể thì tốc độ tăng trưởng về số lượng các thương vụ TĐG, về doanh thu dịch vụ TĐG có chậm lại theo hướng tăng trưởng giảm sút hơn so với các năm trước dịch.

Trong năm 2022 hoạt động thẩm định giá ở một số lĩnh vực của nền kinh tế, của thị trường bị co lại, một số doanh nghiệp hoạt động chỉ mang tính duy trì để tồn tại, một số ít doanh nghiệp phải ngừng hoạt động, thậm chí có những doanh nghiệp phải giải thể…

Ông Nguyễn Tiến Thỏa – Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam.

Nghiêm trọng hơn cần được cảnh báo là có những doanh nghiệp, những thẩm định viên bị Bộ Tài chính rút giấy phép hành nghề do không đủ điều kiện hành nghề TĐG; có những doanh nghiệp TĐG, thẩm định viên để xảy ra vi phạm pháp luật về TĐG bị khởi tố, truy cứu trách nhiệm hình sự gây ra tâm lý lo lắng về tính an toàn, về tính rủi ro nghề nghiệp đặc biệt là trong lĩnh vực TĐG đất, mua sắm tài sản công chi từ ngân sách Nhà nước, vật tư, thiết bị y tế dẫn đến không yên tâm với nghề của các doanh nghiệp, của các thẩm định viên trong cả nước.

MarketTimes:Hoạt động của Hội Thẩm định giá Việt Nam trong năm qua thì như thế nào thưa Chủ tịch?

Chủ tịch Nguyễn Tiến Thỏa:Hoạt động của Hội năm 2022 cũng gặp khá nhiều khó khăn. Tuy nhiên nhờ chủ động có những biện pháp khắc phục khó khăn, phát huy những thuận lợi, đoàn kết, bám sát phương hướng nhiệm vụ do Nghị quyết Đại hội III đề ra và được cụ thể hóa bằng phương hướng hoạt động đột phá, đổi mới của năm 2022, toàn Hội đã phấn đấu đạt được nhiều kết quả trong triển khai tổ chức hoạt động, đặc biệt là trong 4 lĩnh vực sau:

Hội tiếp tục phấn đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham mưu, tư vấn, phản biện, góp ý xây dựng và hoàn thiện khung khổ pháp lý, cơ chế chính sách về giá và TĐG theo yêu cầu của các cơ quan quản lý Nhà nước; góp phần tạo lập môi trường pháp lý phù hợp hơn với cơ chế kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước cho việc quản lý hoạt động về giá và TĐG. Cụ thể:

Tham gia Tổ Biên tập Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) do Bộ Tài chính chủ trì. Tham gia góp ý với Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung các Tiêu chuẩn TĐG Việt Nam từ Tiêu chuẩn số 01 đến 07 để khắc phục những bất cập, vướng mắc tạo hành lang pháp lý thuận lợi, an toàn cho hoạt động TĐG trong nước; Dự thảo Thông tư ban hành Tiêu chuẩn TĐG về thu thập thông tin và phân tích thông tin về tài sản TĐG; Dự thảo Thông tư ban hành Tiêu chuẩn TĐG khoản nợ tín dụng; Dự thảo Thông tư ban hành Quy chế hoạt động của Cơ sở dữ liệu Quốc gia về giá; Dự thảo Quyết định thành lập Cụm thi đua các hội, hiệp hội thuộc tuyến thi đua khen thưởng của Bộ Tài chính. Thực hiện công tác tư vấn chuyên môn, chỉ đạo xây dựng các phương án giá tư vấn về nước sạch tại Long An, Tiền Giang, Hà Nội; Giá các dịch vụ xử lý nước thải, rác thải, dịch vụ nghĩa trang tại Bình Dương; Cử chuyên gia tham gia tổ giúp việc của Hội đồng thẩm định Nhà nước về giá đất tại Bắc Ninh

Thực hiện có hiệu quả công tác bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các hội viên và tạo sức lan tỏa cho cả ngành nghề TĐG thông qua các giải pháp:

Góp sức cùng cơ quan quản lý Nhà nước về giá và TĐG xây dựng, sửa đổi các quy định của pháp luật về giá như: Luật Giá, các Tiêu chuẩn TĐG Việt Nam… Tổng hợp ý kiến của các hội viên để phản ánh, kiến nghị với cơ quan quản lý Nhà nước tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động cung ứng dịch vụ TĐG. Chủ động thực hiện liên kết, hướng dẫn, vận động các hội viên tuân thủ pháp luật về TĐG; Thông tin kịp thời tới các hội viên các nội dung cần tuân thủ pháp luật về TĐG. Trao đổi, tư vấn, hướng dẫn tháo gỡ những vướng mắc về nghiệp vụ cho các doanh nghiệp, các thẩm định viên và các việc cần chấn chỉnh đối với các thương vụ TĐG của một số doanh nghiệp hội viên.

Tích cực tham gia một số doanh nghiệp trong trách nhiệm giải trình với các cơ quan có thẩm quyền về kết quả TĐG tài sản. Thu thập những thiếu sót, sai phạm trong hoạt động cung ứng dịch vụ TĐG truyền tải đến các hội viên để có những giải pháp rút kinh nghiệm, chấn chỉnh hoạt động TĐG của đơn vị mình, ngăn ngừa rủi ro, hoạt động có hiệu quả. Thực hiện thường xuyên việc tuyên truyền, giải thích, bảo vệ những công việc, những hoạt động đúng đắn khách quan phù hợp với quy định pháp luật của hoạt động TĐG trên Tạp chí điện tử Nhịp sống Thị trường, trên Website của Hội và các phương tiện thông tin đại chúng góp phần để các cơ quan pháp luật, để dư luận xã hội hiểu về ngành nghề, chia sẻ sự đồng thuận với hoạt động nghề TĐG.

Thực hiện chức năng đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên ngành TĐG: Mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng nhờ chủ động, đổi mới công tác chiêu sinh nên công tác đào tạo kiến thức về TĐG của Hội vẫn tiếp tục đạt được các thành công vượt trội và có tính bền vững được Bộ Tài chính ghi nhận, học viên và các tổ chức, đơn vị cử người đi học tín nhiệm, cụ thể:

Năm 2022 Hội đã tổ chức tổng số được 23 khóa (18 khóa học trực tuyến –(online) và 05 khóa học trực tiếp) cho tất cả các loại hình đào tạo. Trong đó: Tổ chức thành công 11 khóa đào tạo nghiệp vụ chuyên ngành TĐG cho khoảng 523 học viên; Tổ chức 1 khóa học chuyên đề trực tiếp tập trung cho 69 học viên là cán bộ, nhân viên của Sở Nội vụ Tp. Hồ Chí Minh; Tổ chức thành công 11 khóa học cập nhật kiến thức bắt buộc hàng năm theo quy định của pháp luật cho 805 thẩm định viên về giá trong cả nước.

Công tác thông tin, tuyên truyền về cơ chế chính sách, chủ trương quản lý và điều tiết giá, các quy định về thẩm định giá của Nhà nước được Hội chủ động tích cực, thường xuyên triển khai, thực hiện bằng nhiều hình thức trên các phương tiện thông tin đại chúng được dư luận đồng tình như: Định hướng điều tiết giá, các giải pháp điều hành giá điện, Biểu giá bán lẻ điện, giá xăng dầu, nước sạch; giá sàn vé máy bay; giá thịt lợn; TĐG máy – thiết bị; Các quy định của pháp luật về thẩm định giá… Tổ chức nâng cấp, cải tiến trang tin điện tử của Hội bằng giải pháp đổi mới cơ cấu chuyên mục, theo hướng kết nối với các hội viên; Tổ chức diễn đàn trao đổi, phổ biến kiến thức TĐG, thư viện pháp luật.

Đặc biệt Tạp chí điện tử “Nhịp sống thị trường”- MarketTimes của Hội đang phát triển mạnh khẳng định vị thế mới của Hội. Tạp chí trở thành cơ quan ngôn luận của Hội Thẩm định giá Việt Nam, đồng thời là “cầu nối” hữu hiệu giữa doanh nghiệp TĐG với cơ quan quản lý Nhà nước. Tạp chí hiện đã được bạn đọc rất quan tâm, đang trở thành một trong những công cụ của Hội giúp Bộ Tài chính trong việc thông tin tuyên truyền về pháp luật, cơ chế, chính sách giá và TĐG của Nhà nước, tham mưu cho Bộ, theo dõi, giám sát, quản lý lĩnh vực TĐG có hiệu quả hơn nữa.

Ngoài những thành công nói trên, các hoạt động khác của Hội cũng đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, cụ thể như: Công tác nghiên cứu khoa học, hội thảo, hợp tác quốc tế về giá, TĐG và các vấn đề kinh tế vĩ mô để tham mưu đề xuất ý kiến với cơ quan quản lý Nhà nước và công tác xây dựng, phát triển Hội…

Cơ hội để các doanh nghiệp nhìn nhận lại chính mình

MarketTimes:Cũng có ý kiến cho rằng, những khó khăn trong thời gian qua là cơ hội để các doanh nghiệp TĐG nhìn lại mình và có những thay đổi cho phù hợp với giai đoạn mới. Chủ tịch nhận định như thế nào về ý kiến này?

Chủ tịch Nguyễn Tiến Thỏa:Đúng như vậy. Rồi đây, từ năm 2023 những khó khăn, thách thức và cả những khiếm khuyết của hoạt động cung ứng dịch vụ TĐG thời gian vừa qua chính lại là điều kiện khách quan nhất để thị trường “sàng lọc” giữ lại “cuộc chơi” những doanh nghiệp TĐG, thẩm định viên về giá hoạt động tuân thủ pháp luật, đạo đức nghề nghiệp, uy tín, chất lượng, hiệu quả và loại khỏi “cuộc chơi” những doanh nghiệp, thẩm định viên yếu kém, không đáp ứng được các tiêu chí trên.

Mặt khác, đó cũng chính là cơ hội để không chỉ các doanh nghiệp TĐG đánh giá, nhìn nhận lại hoạt động của chính mình để có các biện pháp tái cấu trúc hoạt động nội bộ đáp ứng đủ các điều kiện hành nghề theo quy định, tổ chức hoạt động tuân thủ đúng pháp luật về TĐG để hoạt động có hiệu quả hơn, mà còn là cơ hội để cơ quan quản lý Nhà nước về TĐG có những giải pháp khắc phục những bất cập về môi trường pháp lý, tổ chức quản lý… nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý hoạt động TĐG ngày càng tốt hơn.

MarketTimes:Theo kế hoạch, Luật Giá (sửa đổi) sẽ được Quốc Hội thông qua trong năm 2023 với nhiều thay đổi liên quan đến nghề TĐG. Theo Chủ tịch các doanh nghiệp TĐG, các thẩm định viên về giá cần lưu ý điều gì trước những thay đổi này?

Chủ tịch Nguyễn Tiến Thỏa:Xét tổng thể thì nhiều quy định của Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) về TĐG được “nâng cấp” từ kết quả kế thừa các quy định trong các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Luật Giá hiện hành. Như vậy rõ ràng tính pháp lý của hoạt động TĐG được nâng cao hơn.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng có bổ sung nhiều quy định mới mà các doanh nghiệp TĐG, các thẩm định viên về giá phải đáp ứng nếu muốn được hành nghề TĐG, đặc biệt là các điều kiện hành nghề TĐG. Ví dụ: Đối với doanh nghiệp TĐG cần phải chú ý đến các thay đổi đảm bảo các quy định mới về điều kiện thành lập, điều kiện hành nghề TĐG như: Việc xác định tên gọi của doanh nghiệp; quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp; quy định về kiểm soát chất lượng hoạt động TĐG; Số lượng thẩm định viên tối thiểu bắt buộc phải có tại doanh nghiệp và tại chi nhánh doanh nghiệp TĐG… Đối với các thẩm định viên về giá, đó là những quy định về quyền và nghĩa vụ của thẩm định viên; các quy định về nâng cao tiêu chuẩn, chất lượng, điều kiện hành nghề, trách nhiệm nghề nghiệp…

Nền kinh tế vẫn có những động lực phát triển

MarketTimes:Với tư cách là một chuyên gia kinh tế, Ông có dự báo như thế nào về tình hình kinh tế Việt Nam trong năm tới?

Chủ tịch Nguyễn Tiến Thỏa:Năm 2023, nền kinh tế thế giới được dự báo tiếp tục có nhiều biến động nhanh, phức tạp, khó lường; tăng trưởng kinh tế sẽ chậm lại và có nguy cơ suy thoái; Lạm phát, rủi ro bất ổn tài chính gia tăng; thương mại toàn cầu giảm mạnh tốc độ tăng so với trước; Chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu – nhất là năng lượng – có nguy cơ gián đoạn… Tình hình trên sẽ có những tác động bất lợi đến kinh tế Việt Nam, một nền kinh tế có độ mở lớn trên 200% và với khoảng 37% chi phí đầu vào trên tổng chi phí đầu vào của nền kinh tế phải nhập khẩu… được dự báo cũng sẽ gặp những khó khăn làm cho tăng trưởng chậm lại hơn so với năm 2022 do sức ép lạm phát, tỷ giá, lãi suất gia tăng, giá nhiều yếu tố đầu vào, chi phí sản xuất kinh doanh tiếp tục xu hướng tăng; Các thị trường xuất nhập khẩu chính, lớn, truyền thống có thể bị thu hẹp; thu hút vốn đầu tư nước ngoài vẫn ở mức thấp; thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản tiềm ẩn rủi ro…

Tuy có những khó khăn như vậy, nhưng nền kinh tế nước ta được đánh giá vẫn có những động lực phát triển, đó là: Kinh tế vĩ mô ổn định, đầu tư công tăng hơn năm 2022; Chương trình phục hồi kinh tế – xã hội, ba chương trình mục tiêu quốc gia tiếp tục được triển khai ngay từ đầu năm 2023; Nội lực của các doanh nghiệp sản xuất – kinh doanh dần khôi phục tốt; Chi tiêu của các tầng lớp dân cư tiếp tục phục hồi; Hoạt động du lịch dần trở lại như trước dịch…

Ông Nguyễn Tiến Thỏa – Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam.

Tôi cho rằng mục tiêu Quốc hội đề ra tăng trưởng GDP năm 2023 tăng 6,5%, chỉ số giá tiêu dùng tăng 4,5% là có thể đạt được. Mục tiêu này cũng phù hợp với dự báo của chúng tôi là GDP năm 2023 tăng khoảng từ 6,5%-6,7%, chỉ số giá tiêu dùng tăng khoảng từ 4,5%-4,8%.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa – Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam.

MarketTimes:Với những thay đổi liên quan đến tình hình kinh tế Việt Nam trong năm 2023, dự báo ngành thẩm định giá sẽ phát triển ra sao trong năm tới thưa Chủ tịch?

Chủ tịch Nguyễn Tiến Thỏa:Hoạt động TĐG năm 2023 có những thuận lợi nhất định mà cốt lõi là nhiều Tiêu chuẩn TĐGVN sẽ được sửa đổi, bổ sung và ban hành theo hướng tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập, hạn chế rủi ro cho hoạt động TĐG. Số lượng thẩm định viên về giá sẽ được tăng cường nhiều cho thị trường sau kỳ thi Thẻ thẩm định viên về giá năm 2022 do Bộ Tài chính tổ chức. Đại đa số doanh nghiệp TĐG vẫn giữ được tín nhiệm với khách hàng truyền thống…

Tuy vậy, hoạt động cung ứng dịch vụ TĐG vẫn sẽ gặp khá nhiều khó khăn, do tác động của những khó khăn của nền kinh tế đưa lại bởi: Tăng trưởng chậm, thị trường bất động sản chưa thể hồi phục; các thể chế giải ngân đầu tư công, trong mua sắm thường xuyên, trong đấu thầu, mua sắm thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế vẫn còn có những vướng mắc, khó khăn chờ tháo gỡ…

Vì vậy nhu cầu TĐG trong nền kinh tế vẫn sẽ bị co lại, tốc độ tăng trưởng dịch vụ vẫn ở mức thấp, các doanh nghiệp TĐG nhỏ, nguồn lực hạn chế sẽ gặp khó khăn nhiều hơn.

Phát biểu góp ý cho Luật Giá (sửa đổi), Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằngLuật Giá phải là cơ sở xác định giá và bảo vệ người thẩm định giá.

Thực tế có nhiều những vụ án tham nhũng, tiêu cực bị phát hiện có liên quan đến việc xác định giá không đúng với giá hàng hóa khi mua hoặc là khi bán tài sản công.

Hiện nay, các tổ chức tư vấn định giá rất ngại, thậm chí là không dám nhận nhiệm vụ định giá các tài sản cho khu vực công khi mua hoặc khi bán.

Nhiều cơ quan, nhiều đơn vị công hiện không mua sắm được các tài sản, vật tư hàng hóa. Điển hình như là bệnh viện không mua được thuốc chữa bệnh và vật tư y tế. Nhiều tài sản công không thể chuyển giao cho khu vực tư như các dự án bất động sản không thể xác định giá đất để cho các nhà đầu tư đầu tư phát triển.

Nguyên nhân căn bản của tình trạng trên là do chưa có những quy định một cách chặt chẽ, cụ thể các căn cứ, phương pháp để xác định giá cả hàng hóa;chưa có các quy định là căn cứ cho cơ quan định giá,quyết định giá bảo đảm không có tư lợi.

Pháp luật hiện hành không có công cụ bảo vệ cho những người làm định giá.

Do đó yêu cầu đầu tiên của việc hoàn thiện Luật Giá lần này là phải “lấp khoảng trống” về các căn cứ pháp luật.

Ngoài ra, để xác định giá cả đúng cũng như có cơ sở để quản lý giá thì phải có cơ sở dữ liệu đầu vào. Do vậy, việc kê khai giá là một công việc vô cùng quan trọng.

Hoạt động kê khai giá không nên giới hạn ở một số các loại hàng hóa như quy định hiện hànhmà phải quy định tất cả các loại hàng hóa khi bắt đầu đưa vào lưu thông trên thị trường đều phải thực hiện kê khai giá.

Hai đối tượng phải thực hiện kê khai giá là những doanh nghiệp sản xuất lần đầu tiên đưa sản phẩm vào thị trường và những các doanh nghiệp nhập khẩu khi lần đầu tiên nhập khẩu hàng hóa đưa vào thị trường tiêu thụ.

Bên cạnh đó, phải phân định rõ định giá, thẩm định giá và quyết định giá.

Theo dự thảo, quy tắc đạo đức hành nghề đối với thẩm định viên về giá bao gồm các yêu cầu: Chính trực; độc lập, khách quan; năng lực chuyên môn; bảo mật; hành vi chuyên nghiệp.

Chính trực là thẳng thắn và trung thực trong các mối quan hệ công việc và chuyên môn. Thẩm định viên không được sử dụng những thông tin sai lệch, hoặc các thông tin được đưa ra một cách cẩu thả, thiếu cơ sở. Thẩm định viênkhông được bỏ bớt các thông tin cần thiếtmà nếu thiếu có thể gây hiểu nhầm cho người sử dụng báo cáo kết quả thẩm định giá.

Trường hợp phát hiện có nội dung sai lệch liên quan đến kết quả thẩm định giá đã phát hành thì thẩm định viên phải lập tức thông báo với khách hàng thẩm định giá và có biện pháp điều chỉnh phù hợp.

Thẩm định viên về giá khi đưa ra các xét đoán chuyên môn, không thiên vị, không bị ảnh hưởng bởi các xung đột lợi ích, không bị tác động bởi bất kỳ lợi ích vật chất hoặc tinh thần nào làm sai lệch kết quả thẩm định giá.

Đối với các tình huống làm giảm tính độc lập và khách quan, cần áp dụng các biện pháp phòng vệ, đánh giá mức độ ảnh hưởng và thông báo cho khách hàng (và người sử dụng kết quả thẩm định giá) trên cơ sở tuân thủ nguyên tắc bảo mật. Trường hợp không có các biện pháp phòng vệ để hạn chế hoặc loại bỏ mối đe dọa đếntính độc lập và khách quanthì cần cân nhắc từ chối thực hiện cuộc thẩm định giá đó.

Khi thẩm định giá thường xuyên, định kỳ cho cùng một tài sản, doanh nghiệp thẩm định giá cần có các biện pháp đảm bảo tính khách quan, độc lập của kết quả thẩm định giá như phân công người rà soát kết quả thẩm định giá hoặcđịnh kỳ thay đổingười tiến hành hoạt động thẩm định giá cho tài sản đó.

Dự thảo nêu rõ, thẩm định viên về giá cần có hiểu biết về pháp luật, kiến thức chuyên môn về thẩm định giá và kỹ năng thực hành cần thiết để thực hiện thẩm định giá.

Có năng lực chuyên môn và duy trì năng lực chuyên môn của bản thân trong hoạt động thẩm định giá thông qua việc học hỏi, trau dồi các kiến thức mới về thẩm định giá cũng như rèn luyện kỹ năng trong việc tiến hành hoạt động thẩm định giá.

Đảm bảo những người trợ giúp mình trong công việc chuyên môn cũng phải được đào tạo và có năng lực chuyên môn phù hợp để làm việc dưới sự giám sát chặt chẽ của thẩm định viên.

Trường hợp đánh giá thấy chưa đủ năng lực chuyên môn và kinh nghiệm cần thiết để thực hiện một cuộc thẩm định giá cụ thể thì phải từ chối thẩm định giá.

Thẩm định viên về giá không được tiết lộ các thông tin được khách hàng yêu cầu bảo mật mà biết được khi thực hiện hoạt động thẩm định giá khi không được sự đồng ý của khách hàng thẩm định giá hoặc không được pháp luật cho phép. Trường hợp đã kết thúc cuộc thẩm định giá thì vẫn phải tuân thủ yêu cầu bảo mật.

Không được sử dụng các thông tin được khách hàng yêu cầu bảo mật có được trong quá trình cung cấp dịch vụ thẩm định giá để phục vụ lợi ích bản thân hoặc lợi ích của bên thứ ba.

Cần có những biện pháp để tránh trường hợp những người giúp việc cho cuộc thẩm định giá, các chuyên gia tư vấn tiết lộ thông tin cần được bảo mật.

Thẩm định viên về giá thể hiện sự chú tâm và nỗ lực khi cung cấp dịch vụ thẩm định giá cho khách hàng, đảm bảo việc thẩm định giá tuân thủ quy định của hệ thống tiêu chuẩn thẩm định giá và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Thể hiện trách nhiệm đối với khách hàng, cũng như lợi ích công chúng. Các nhận định chuyên môn cần cân nhắc đến tác động ở phạm vi rộng (nếu có) đối với bên thứ ba như các cổ đông của doanh nghiệp hoặc các nhà đầu tư vào các quỹ.

Một số ý kiến góp ý cho rằng quy tắc đạo đức là rất cần thiết nhưng cần chi tiết, rõ ràng hơn để dễ áp dụng. Như dự thảo đưa ra đang rất chung chung, khó để đánh giá về đạo đức khi nhìn vào những quy tắc thiếu cụ thể này.

Như quy tắc “không được bỏ bớt các thông tin cần thiết”rất khó xác định là thông tin được xem là cần thiết đó bị “bỏ bớt” hay thẩm định viên không biết, không có được. Rồi quy tắc về “tình huống làm giảm tính độc lập và khách quan”, thực tế nhiều tình huống thẩm định viên không có thể đánh giá như thế nào là “giảm tính độc lập và khách quan”… Do đó, “lằn ranh” trong đánh giáđạo đức của thẩm định viên về giáđang khá mong manh.